Alcohol- en druggebruik op de werkvloer

Alcohol- en druggebruik blijft vaak onder de radar, maar kan een grote impact hebben op het functioneren van medewerkers én op de veiligheid en sfeer binnen je organisatie. Het is belangrijk om signalen tijdig te herkennen en gepast te reageren.

In juni 2025 organiseerden we een lerend netwerk over dit thema. De infosessie, geleid door Leen De Cuyper van het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, bood concrete handvatten en inzichten om als werkgever om te gaan met alcohol- en drugproblematieken op de werkvloer.

 

Cao 100, beleid en testen

Cao 100 is een collectieve arbeidsovereenkomst over het voeren van een preventief alcohol- en drugbeleid in ondernemingen. De nadruk ligt hier op volgende aspecten:

  • Het verminderen van functioneringsproblemen;
  • Het tijdig herkennen en aanpakken van risico’s;
  • Het stimuleren van de dialoog.

 

Wat zegt cao 100 over testen?

  • Testen zijn enkel toegestaan als preventiemiddel. Om een werknemer te sanctioneren, moeten er bijkomende functioneringsproblemen vastgesteld worden.
  • At random testen zijn niet toegestaan. Indien testen worden voorzien, moet dit duidelijk vastgelegd zijn in het arbeidsreglement (o.a. type test, doelgroep, frequentie ...). Bovendien is steeds de toestemming van de werknemer vereist.
  • Werkgevers mogen uitsluitend ademtesten afnemen. Medische testen zoals bloed- of urinestalen mogen uitsluitend worden uitgevoerd door een arts die gebonden is aan het beroepsgeheim.

Opgelet!

De werkgever kan aansprakelijk gesteld worden indien er onvoldoende preventieve maatregelen worden genomen, wanneer de wettelijke bepalingen niet worden nageleefd, of wanneer het dealen wordt toegestaan op de werkvloer.

 

Hoe herken je alcohol- en druggebruik?

Mogelijk signalen van gebruik kunnen zich op diverse manieren uiten:

  • Verandering in gedrag
  • Zowel positieve als negatieve signalen zijn mogelijk.
  • Op meerdere domeinen tegelijk, één signaal is meestal niet voldoende om conclusies te trekken.

Deze signalen vormen in eerste plaats een aanknopingspunt voor een gesprek. Een tijdige reactie kan bijdragen tot vroegtijdige detectie van eventuele problemen.

 

Hoe ga je als leidinggevende het gesprek aan?

Vertrek steeds vanuit het alcohol- en drugbeleid van de organisatie en volg onderstaande aandachtspunten:

  • Verwijs naar de afspraken en mogelijke gevolgen die binnen de organisatie gelden.
  • Baseer je op feiten en waarneembare signalen: benoem concreet wat je hebt vastgesteld.
  • Benadruk vastgestelde functioneringsproblemen vanuit een standpunt van bezorgdheid; dit geeft minder het gevoel van controle en sanctionering en verhoogt de kans op een constructief gesprek.

 

Contactgegevens

Wil je graag coaching bij het opstellen van een preventiebeleid of advies bij concrete casussen/ preventie-acties? Contacteer dan het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg in jouw buurt:

West-Vlaanderen:

Oost-Vlaanderen:

Antwerpen:

Limburg:

Vlaams-Brabant:

Brussel:

 

Voor dringende zaken kan je ook steeds contact opnemen met de Druglijn via078 15 10 20 of www.druglijn.be.

 

Meer weten?

Je kan de presentatie van dit lerend netwerk hier downloaden.

Deze e-learning van VAD gidst jou als werkgever door de belangrijkste vragen rond middelengebruik in een werkcontext: https://vormingen.vad.be/vormingen/de-impact-van-alcohol-en-drugs-op-het-werk-hoe-ga-je-daarmee-om/

  • Wanneer spreken we van werkgerelateerd gebruik?
  • Welke signalen kunnen wijzen op werkgerelateerd gebruik?
  • Hoe pak ik werkgerelateerd gebruik aan op de werkvloer?

 

Terug